herbert spencer ne demek?

Herbert Spencer (1820-1903)

Herbert Spencer, Viktorya dönemi İngiliz filozofu, biyolog, antropolog, sosyolog ve politik teorisyeni olarak bilinir. Kendi kendini yetiştirmiş, geniş ilgi alanlarına sahip bir düşünürdü. En çok sosyal darvinizm kavramına yaptığı katkılarla tanınır, ancak çalışmaları çok daha geniş kapsamlıdır.

Temel Fikirleri:

Evrim: Spencer, evrim fikrini sadece biyolojiye değil, tüm evrene ve topluma uyguladı. Evrimin, basitten karmaşığa, homojenlikten heterojenliğe doğru ilerleyen bir süreç olduğuna inanıyordu. Bu evrimsel süreç, fiziksel, biyolojik ve sosyal dünyaları kapsıyordu.
Organik Analoji: Toplumu, birbirine bağımlı parçalardan oluşan bir organizmaya benzetiyordu. Her parçanın, organizmanın bütünlüğünü korumak için belirli bir işlevi vardı. Bu organik analoji, sosyolojinin gelişiminde etkili oldu.
Bireycilik ve Özgürlük: Spencer, bireysel özgürlüğü ve serbest piyasayı savunuyordu. Devletin rolünün sınırlı olması gerektiğine, bireylerin kendi çıkarlarını takip etmelerinin toplumun genel refahını artıracağına inanıyordu.
Sosyal Darvinizm: Spencer, Darwin'in doğal seçilim teorisini topluma uygulayarak "en uygun olanın hayatta kalması" ilkesini savundu. Bu görüşe göre, rekabetçi bir ortamda başarılı olanlar, daha donanımlı ve uyumlu olanlardı. Bu fikir, bazı çevrelerde eşitsizliği meşrulaştırmak için kullanıldığı gerekçesiyle eleştirilmiştir.
Bilgi Teorisi: Spencer, bilginin deneyim yoluyla kazanıldığına inanıyordu. Zihnin doğuştan boş bir levha (tabula rasa) olmadığını, ancak kalıtsal eğilimlere sahip olduğunu düşünüyordu.

Başlıca Eserleri:

Sosyal Statik (1851)
İlkeler (1860-1896), 9 ciltlik kapsamlı bir çalışma
Birey Devlete Karşı (1884)

Etkisi ve Eleştirisi:

Spencer'ın fikirleri, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük ilgi gördü ve sanayiciler ve politikacılar arasında yankı buldu. Ancak, sosyal darvinizm görüşü, acımasız rekabeti ve eşitsizliği desteklediği gerekçesiyle yaygın olarak eleştirilmiştir. Ayrıca, evrimci yaklaşımının indirgemeci olduğu ve sosyal olayların karmaşıklığını yeterince açıklamadığı yönünde eleştiriler de almıştır. Buna rağmen, Spencer'ın sosyoloji ve felsefe alanındaki etkisi önemlidir ve çalışmaları günümüzde hala tartışılmaktadır.